Op donderdag 28 november a.s. zal op initiatief van de Historische Vereniging gemeente Bedum een lezing worden gegeven door dhr. prof. dr. L. Hacquebord, met als titel “Op walvisjacht naar Spitsbergen, recent historisch-archeologisch onderzoek in het Noordpoolgebied”.
Vanuit de Rijksuniversiteit Groningen is de afgelopen decennia veel onderzoek gedaan naar de activiteiten van Nederlandse walvisjagers in het Noordpoolgebied. Op diverse plaatsen op Spitsbergen en Nova Zembla zijn opgravingen gedaan waardoor veel nieuwe gegevens zijn verzameld over die activiteiten. Ook is in Nederland archiefonderzoek gedaan naar het economisch belang van de Nederlandse walvisvangst. Tweehonderd jaar is vanuit Nederland walvisvangst uitgevoerd in het gebied. Vanaf 1612 voeren iedere zomer schepen naar het noorden om het walvisspek, waaruit de waardevolle traan werd gewonnen, naar Nederland te brengen. Aanvankelijk produceerde men de traan in compagnieverband. De Noordse Compagnie werd in 1614 opgericht en functioneerde tot 1642. De compagnie had walvisstations op Spitsbergen en Jan Mayen, waar men het walvisspek tot traan kookte. De Noordse Compagnie maakte zijn bloeiperiode door van 1625 tot 1635. In deze periode zeilde de latere admiraal Michiel Adriaenszoon de Ruyter als stuurman op het schip de Groene Leeuw naar het noorden om aan de walvisvangst deel te nemen en nautische ervaring op te doen. Aan het eind van de jaren dertig begon de onderlinge concurrentie echter toe te nemen waardoor in 1642 geen verlenging van het octrooi bij de toenmalige regering, de Staten-Generaal, werd aangevraagd. De walvisvangst werd voortgezet als een vrije onderneming, wat betekende dat iedere reder een schip naar het noorden kon sturen om op walvissen te jagen. Het aantal schepen nam daarop sterk toe waardoor de walvispopulatie uiteindelijk werd uitgeput.
Het waren niet alleen de walvissen die het slachtoffer werden van deze jacht want door de weerbarstige polaire natuur kwamen ook veel walvisjagers om bij de uitvoering van hun gevaarlijke taken. Overal op de kust van Spitsbergen vindt men de graven van deze mensen. Archeologisch onderzoek heeft veel nieuwe gegevens opgeleverd over de doodsoorzaken van de omgekomen jagers.
De lezing van Louwrens Hacquebord, de leider en uitvoerder van het onderzoek, zal een overzicht geven van de vondsten op Spitsbergen en deze vergelijken met de gegevens uit de Nederlandse archieven.
De lezing zal plaatsvinden in kerkgebouw De Verbinding, Pastorielaan 30 te Zuidwolde (Gr.). Aanvang 20.00 uur. Leden hebben gratis toegang, niet-leden betalen € 5,00. U bent van harte welkom.
